Polikistik Over Sendromu (PCOS) Nedir? Belirtileri Nelerdir?- Lokman Hekim Sağlık Grubu

Polikistik Over Sendromu (PCOS) Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Polikistik Over Sendromu (PCOS), yumurtalıklarda on ikiden fazla kist benzeri folikülün gelişmesiyle karakterize edilen, kadınlarda yaygın olarak görülen hormonal bir bozukluktur. PCOS, adet düzensizlikleri, yumurtlama problemleri, aşırı tüylenme, sivilce, kilo artışı ve insülin direnci gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Bu sendromda, androjen adı verilen erkeklik hormonlarının seviyeleri normalden yüksektir ve bu durum kadınların hormonal dengesini etkileyerek üreme sağlığını olumsuz yönde etkileyebilir. Polikistik over hakkında doğru bilgiye ulaşmak, belirtileri tanımak ve erken müdahale ile yaşam kalitesini artırmak mümkündür.

Polikistik Over Sendromu (PCOS) Nedir?

Polikistik Over Sendromu (PCOS), kadınlarda sık görülen hormonal bir bozukluktur ve genellikle adet düzensizliği, yumurtlama problemleri, aşırı tüylenme, akne ve kilo artışı gibi belirtilerle kendini gösterir. Yumurtalıklarda çok sayıda küçük kist oluşmasıyla tanınan PCOS, aynı zamanda insülin direnci ve ilerleyen dönemlerde diyabet riskini artırabilir. Erken tanı ve yaşam tarzı değişiklikleri ile semptomların kontrol altına alınması mümkündür.

Dünya genelinde her 10 kadından birinde görülebilecek kadar yaygın olan bu sendromun, erken teşhis edilmesi ve doğru şekilde yönetilmesi büyük önem taşır.

Polikistik Over Sendromu (PCOS) Belirtileri Nelerdir?

Polikistik Over Sendromu (PCOS), kadınların hormonal dengesini etkileyen ve çeşitli belirtilerle kendini gösteren yaygın bir sağlık sorunudur. PCOS belirtileri arasında adet düzensizliği, yumurtlama problemleri, aşırı tüylenme (özellikle yüz, çene ve göğüs bölgesinde), sivilce, saç dökülmesi, kilo alımı ve insülin direnci yer alır. Bazı kadınlarda ciltte koyu lekeler ve depresyon gibi duygusal değişiklikler de görülebilir. Erken tanı ve uygun tedavi ile PCOS belirtileri kontrol altına alınabilir.

Adet Düzensizlikleri

PCOS’un en yaygın belirtisi düzensiz adet döngüsüdür. Bu; seyrek adet görme (oligomenore), hiç adet görmeme (amenore) veya çok sık adet görme şeklinde olabilir.

Aşırı Tüylenme (Hirsutizm)

Yüz, göğüs, sırt ve karın gibi bölgelerde erkek tipi tüylenme artışı, PCOS’un önemli göstergelerindendir. Bu durum, artan androjen (erkeklik hormonu) seviyeleri ile ilişkilidir.

Akne ve Yağlı Cilt

Ciltte yağlanma ve özellikle yüzde yoğun akne oluşumu, hormon dengesizliklerinin bir sonucu olarak ortaya çıkabilir.

Kilo Alımı ve Obezite

PCOS’lu kadınların çoğu kilo alma eğilimindedir. İnsülin direnci ile bağlantılı olarak, özellikle bel çevresinde yağlanma görülür.

Saç Dökülmesi

Erkek tipi saç dökülmesi ya da saçlarda seyrelme de PCOS’un yaygın belirtileri arasındadır.

İnfertilite (Kısırlık)

PCOS, yumurtlama düzensizliklerine neden olarak hamile kalmayı zorlaştırabilir.

Polikistik Over Sendromu (PCOS) Neden Olur?

Polikistik Over Sendromu (PCOS), tam olarak nedeni bilinmeyen ancak genetik ve çevresel faktörlerin etkili olduğu hormonal bir rahatsızlıktır. PCOS’un oluşmasında en sık görülen nedenlerden biri insülin direncidir; vücutta insülinin düzgün kullanılmaması, hormon dengesini bozarak androjen (erkeklik hormonu) seviyelerinin artmasına neden olabilir. Aynı zamanda ailede PCOS öyküsü olan bireylerde bu sendromun görülme riski daha yüksektir. Hormon dengesizlikleri, yumurtlamayı olumsuz etkileyerek kist oluşumuna yol açabilir. PCOS’un nedenlerini anlamak, etkili bir tedavi planı oluşturmak ve yaşam kalitesini artırmak açısından büyük önem taşır.

Genetik Yatkınlık

Ailede PCOS hikayesi olan bireylerde görülme ihtimali daha yüksektir. Genetik faktörlerin etkili olduğu düşünülmektedir.

İnsülin Direnci

PCOS’lu kadınların çoğunda insülin direnci görülür. Vücut, normalden fazla insülin üretir ve bu da yumurtalıklarda androjen üretimini artırarak belirtilere yol açar.

Hormon Dengesizlikleri

Östrojen, progesteron, luteinizan hormon (LH) ve testosteron gibi hormonların dengesizliği, yumurtlamayı engelleyebilir ve PCOS gelişimine neden olabilir.

Polikistik Over Sendromu (PCOS) Tanısı Nasıl Konulur?

Polikistik Over Sendromu (PCOS) tanısı, genellikle hastanın şikayetleri, fiziksel muayene, kan testleri ve ultrason görüntülemesi ile konulur. Adet düzensizliği, aşırı tüylenme, sivilce ve kilo alımı gibi belirtilerle başvuran hastalarda öncelikle hormon seviyeleri değerlendirilir. Kan testlerinde androjen hormonlarının yüksek çıkması, PCOS tanısında önemli bir göstergedir. Aynı zamanda ultrason ile yumurtalıklarda çok sayıda küçük kist (folikül) varlığı tespit edilebilir.

PCOS tanısı konulurken genellikle Rotterdam kriterleri esas alınır. Bu kriterlere göre tanı koymak için aşağıdaki üç kriterden en az ikisinin mevcut olması gerekir:

Adet düzensizliği veya yumurtlamama

Yumurtalıklarda çok sayıda küçük kist (ultrason ile tespit edilir)

Yüksek androjen düzeyi veya androjen etkisine bağlı belirtiler (tüylenme, akne vb.)

Tanı sürecinde kullanılan yöntemler:

Fiziksel Muayene

Doktor, hastanın vücut kitle indeksini, tüylenme seviyesini, cilt durumunu değerlendirir.

Kan Testleri

Hormon düzeylerini (FSH, LH, prolaktin, testosteron vb.), insülin direncini ve tiroid fonksiyonlarını ölçmek için yapılır.

Ultrasonografi

Transvajinal veya pelvik ultrasonografi ile yumurtalıklarda kistik yapıların olup olmadığı incelenir.

Polikistik Over Sendromu (PCOS) Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Polikistik Over Sendromu (PCOS) tedavi yöntemleri, hastanın yaşına, belirtilerine ve çocuk sahibi olma isteğine göre kişiye özel planlanır. PCOS tedavisinde ilk adım genellikle sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz ile kilo kontrolüdür; bu yaşam tarzı değişiklikleri hormon dengesinin sağlanmasına yardımcı olur. Adet düzenini sağlamak ve androjen seviyelerini kontrol altına almak için doğum kontrol hapları gibi hormonal ilaçlar kullanılabilir. İnsülin direnci olan hastalarda ise insülin duyarlılığını artıran ilaçlar tercih edilebilir. Bebek sahibi olmak isteyen kadınlar için yumurtlamayı destekleyici tedaviler uygulanır. PCOS’un etkili şekilde yönetilebilmesi için düzenli doktor kontrolleri ve bireye özel tedavi planı büyük önem taşır.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Düzenli egzersiz: Haftada en az 150 dakika orta tempolu yürüyüş önerilir.

Sağlıklı beslenme: Düşük glisemik indeksli, lif açısından zengin gıdalar tercih edilmelidir.

Kilo kontrolü: Vücut ağırlığında %5’lik bir azalma bile semptomları azaltabilir.

İlaç Tedavisi

Doğum kontrol hapları: Hormonları dengeleyerek adet düzenini sağlar.

İnsülin direncini azaltıcı ilaçlar: Metformin en yaygın kullanılan ilaçtır.

Tüylenmeyi azaltan ilaçlar: Antiandrojen içerikli ilaçlar kullanılır.

Adet düzenleyici ilaçlar: Progesteron türevi ilaçlarla düzen sağlanabilir.

Doğurganlık Tedavisi

Hamile kalmak isteyen kadınlar için yumurtlamayı uyarıcı ilaçlar veya tüp bebek yöntemleri tercih edilebilir.

Polikistik Over Sendromu (PCOS) Hakkında Sık Sorulan Sorular

PCOS kısırlık yapar mı?

Yumurtlamada düzensizlik nedeniyle gebe kalma süreci zorlaşabilir. Ancak uygun tedaviyle birçok kadın sağlıklı bir şekilde hamile kalabilir.

PCOS tamamen geçer mi?

PCOS kronik bir durumdur, ancak yaşam tarzı değişiklikleri ve uygun tedavi ile belirtiler büyük ölçüde kontrol altına alınabilir.

PCOS’lu kadınlar nasıl beslenmeli?

Kan şekerini dengede tutmaya yardımcı olan kompleks karbonhidratlar, lifli sebzeler, sağlıklı yağlar ve protein açısından zengin bir beslenme önerilir. Şekerli ve işlenmiş gıdalardan kaçınılmalıdır.

PCOS kilo vermeyi zorlaştırır mı?

Evet, insülin direnci ve hormonal dengesizlikler kilo vermeyi zorlaştırabilir. Ancak sabırlı ve disiplinli bir diyet-egzersiz programı ile başarı mümkündür.

PCOS zayıf kadınlarda da görülür mü?

Evet, PCOS sadece kilolu kadınlarda görülmez. Zayıf kadınlarda da hormon dengesizlikleri nedeniyle PCOS gelişebilir.

PCOS için hangi doktora gidilir?

PCOS şüphesi olan kişiler kadın hastalıkları ve doğum (jinekoloji) uzmanına başvurmalıdır. Gerekli durumlarda endokrinoloji uzmanından da destek alınabilir.