Egzama ve Koronavirüs

Egzama ve Koronavirüs

Egzama, koronavirüs döneminde kullanılan kimyasal temizlik ürünleri ile artış göstermiştir. Özellikle elde ve göz kapağında egzama ile başvuran hasta sayısında artış olmuştur. Kullanılan temizlik ürünleri, kolonya, dezenfektanlar, lateks eldivenler başlıca alerjen kaynaklarındandır.

Egzama Nedir?

Egzama, Latince kökenli bir terimdir. Halk arasında derma, terma olarak da anılır. Deride kızrıklık, yanma, kaşıntı olur. Egzama herhangi bir deri bölgesinde görülebilir. En sık;  saçlı deri, yüz, el gibi dış etkenlere açık alanlarda gözlenir.

Egzama, çok çeşitli nedenlerle oluşabilir. Gündelik hayatta karşılaşılan kimyasallara bağlı olabileceği gibi mesleki kimyasal temaslarına bağlı da olabilir.

Egzama Türleri Nelerdir?

Birkaç yolla oluşur;

• İrritan kontakt dermatit, kimyasalın temas ettiği deri bölgesinde oluşur. Bağışıklık sistemi devrede değildir. Temas eden kimyasaldan uzak kalındığında tekrarlamaz. Ancak kimyasal her temas ettiğinde yeniden gelişebilir.
• İndirekt temas, temas bölgesinden uzakta oluşabilir. Burada bağışıklık sistemi devrededir. Alerjen deriden veya ağızdan girerek bağışıklık sistemini uyarmış ve deride oluşan inflamasyon (yangı) gelişmiştir. Nikel, balsam peru gibi allerjenler ise gıda yoluyla vücuda girdiğinde de egzamaya neden olabilir.

Bu iki tür egzama kolaylıkla ayırt edilemeyebilir. Ayrıntılı klinik öykü alınması önemlidir. Günlük hayatta en çok temas edilen kimyasallar nelerdir? Kişinin meslek alanı nedir? Çalıştığı ortamda ne gibi kimyasal maddeler ile teması vardır ?

COVID-19 ve Egzama

Pandemi dönemi ile birlikte kliniklerimize; özellikle el derisinde veya göz kapağında egzama ile başvuran hasta sayısında artış olmuştur. Bunun başlıca sebepleri

• Sıvı veya katı sabunlar ile sık el yıkama
• Kolonya, ıslak mendil ve el antiseptiklerinin sık kullanımı
• Ev temizlik ürünleri ve Makyaj malzemeleri olarak sıralanabilir.

Bu ürünlerde bulunan çeşitli kimyasal maddeler, bazı kişilerde egzamaya sebep olabilir.

Bu ürünler nikel sülfat, yün alkolleri, neomisin sülfat, fragnanse mix - paraben mix, balsam of peru içerebilir. Lateks içeren eldiven kullanımı da egzamaya yol açabilmektedir.

Mesleki kontakt dermatitler, mesleki deri hastalıklarının %90-95'ini oluşturur. Hastalık olguların çoğunda irritan ve daha azında ise allerjik kontakt dermatit olarak gözlenir. Mesleki kontakt dermatitlerin ortaya çıkışını önlemek için öncelikle buna neden olan kimyasal bulunmalı ve deriye temasının engellenmesi zaruridir. Bu nedenle içi pamuk kaplı iş eldivenleri giyilmeli ve iş güvenliği önlemleri alınmalıdır. Alerjen olması halinde ise birim değişimi de yapılması gerekebilir. Meslek egzamaları için özel seri alerji testleri ilgili sağlık kurumlarında bulunmaktadır.

Egzamaya Sebep Olan Alerjen Nasıl Tespit Edilir?

Alerji testleri

Alerji testi size şikayet ve belirtileriniz allerjik bir hastalığı düşündürüyor ise uygulanacaktır (astım, allerjik nezle, alerjik egzama, ürtiker (dabaz, kurdeşen), arı allerjisi ya da besin allerjisi gibi).

Testler nasıl uygulanır?

Allerji testleri 3 ayrı yöntemle uygulanır:

1. Çizme testi (Prick test):

Önkolunuzun iç kısmına 1 damla allerjen damlatılacak ve steril bir lanset ile (metalden yapılmış sivri uçlu bir tıbbi malzeme) derinizde bir çizik oluşturulacaktır. Kullanılacak allerjen sayısı fazla ise uygulama sırt bölgenizde de yapılabilir.

2. Deri içi test (İntradermal test)

Sıvı haldeki çok az miktarda allerjen, çok ince bir iğne ile derinizin içine verilir (enjekte edilir). Kullanılacak allerjen sayısına göre kolunuz veya sırtınız tercih edilebilir.

3. Yama testi (Patch test)

Bu yöntemde allerjenler yapışkan bant üzerine yerleştirilmiş küçük kuyucuklar içine konularak sırtınıza veya başka vücut bölgesine yapıştırılacaktır. Yapışkan bant sırtınızda 72 saat süre ile kalacaktır.Yoğun kaşıntı veya başka bir sıkıntı hissetmeniz durumunda yama bantını daha erken çıkartıp doktorunuza başvurabilirsiniz.

Allerjik kontakt dermatit adı verilen temas bölgesinden uzakta gelişen egzamalarda deri yama testi yapılır. Deri yama testi, deride hassasiyet ve egzamaya neden olan alerjen maddeyi tespit eder. Kısa sürede uygulanır, emniyetlidir ve sonuçları güvenilir olması nedeni ile en fazla tercih edilen allerji tanı yöntemidir. Dünyada bilinen 4 bine yakın alerjen vardır. Ancak toplumlarda sık görülen alerjen maddeler bilimsel çalışmalar neticesinde bulunmuş ve bu maddelere karşı testler üretilmiştir.

Ülkemizde Avrupa standart seri kullanılmaktadır. Bu seride 36 farklı madde test edilebilmektedir. Her bir 12 madde bir panele emdirilmiştir. 3 panelin hepsi sırtta , hastalıksız bölgeye, yapıştırılır. Test panelleri yaklaşık 72 saat sırtta kalır. 72. saatte panel açılır. Test okunur. 96. saatte deri tekrar muayene edilir. 7 gün sonra tekrar test okuması yapılır. Hastanın bu 96 saatlik süre içinde duş alması, spor yapması yasaklanır. Terleme ile test alerjenlerinin yoğunluğunun değişmesi görülebileceği için testin aşırı sıcak günlerde uygulanması önerilmez. Yoğun kaşıntı veya başka bir sıkıntı hissetmeniz durumunda doktorunuz ile iletişim kurmalı, gerekirse testi çıkarmalısınız.

Egzama Yapan Maddeler Hangi Alanlarda Bulunur?

Çimento, boya, yapay gübre, deterjanlar, renkli baskı mürekkepleri - saç tokaları, parlak metal olan her şey, renk sabitleyici olarak boya sektöründe, kumaş baskısında, çinko ve pirinç karartmada, nikel karbonat katalizörü olarak, organik nikel tuzlarının üretiminde, bazı madeni paraları kaplama, küpe, dudak boyası, saatler, düğmeler, fermuarlar, yüzükler, nikel tencere kaplar, bataryalar, makine parçaları,nmutfak ve banyo malzemelerinde, alaşımların nikel ile kaplanmasında, dişçilikte ve ortopedik malzemelerde, anahtar-makas-ustura, mutfak takımlarında kullanılır.

Nikel alerjisi olan bireylerin nikel eliminasyon diyeti de yapması gerekmektedir.

Nikel içeriği yüksek olan gıda maddeler

süt ve süt ürünleri, beyaz peynir, eritme peyniri, peynir çeşitleri, et ve et ürünleri: sakatatlar, ciğer, böbrek, sucuk, salam, balık ve balık ürünleri: ton balığı, ıstakoz, sardalya, midyeler, hazır çaylar, kakao, konserveler

Yün alkolleri veEgzama

Kozmetik ve tuvalet malzemelerinde,sabunlar,melhemler, losyon ve yüz maskeleri, topikal farmasötik ürünlerde, göz-dudak ve tırnaktaki boyaları temizleyici malzemelerde, bebe yağı ve bebe bezlerinde, saç spreyleri ve hemoroid preparatlarında, şampuanlar ve traş kremlerinde, yapışkan flaster ve veterinerlik malzemelerinde, mobilya cilası ve renkli açıcılarda, baskı boyalarında, mobilya ve ayakkabı cilalarında, kösele ürünlerde, kürk mantolarda, balmumunda, yağlayıcı ve antikorozif malzemelerde kullanılır.

Mercapto Mix/ Lateks

Kauçuk olarak özellikle lastikler, bot ve ayakkabılar, pençe, bahçe hortumları, kemer, deniz gözlükleri ve kaplar, kauçuk yastıklar, yataklar,sünger, oyuncaklar, balonlar, bebe şişeleri, latex prezervatifler, non-slip bandajlar, araştırma amaçlı eldivenler, dental setler, kauçuk tutamaçlar, tennis raketlerde ve golf club tutamaçları gibi maddelerde geniş bir kullanım alanına sahiptir.

Sanayide 

Yakıt tanklarında,elektrik tellerinde kapaklarda gaz maskelerinde,konveyor bantlarda,şok absorbe edicilerde kulaklıklarda ve steteskoplarda kullanılmaktadır. Antifriz ve gres yağlarında, antikorozif eczalarda deterjanlarda bağlayıcı ve yapıştırıcılarda, böcek ilaçlarında, veterinerlikte pire sprey ve ilaçlarında-tozlarında ve film emülsiyonlarında kullanılır.

Neomisin Sülfat ve Egzama

Geniş kullanıma sahip olup,antibiyotiklerde,Neomisin içeren antibiyotikli merhemler, kulak-burun ve gözde damla ve toz olarak, antibakteriyel sabun, sprey, losyon ve deodorantlar, enfeksiyon tedavilerinde kullanılan maddelerde,kombine kullanılan kortikosteroidler ve antibakteriyal maddelerde,dişçilikte kök kanal preparasyonlarında,hayvan gıdası ve veterinerlikte,Bağırsak veya mide dezenfeksiyonunda kullanılır.

Fragnanse Mix - Paraben Mix

Kozmetik ve tuvalet sektöründe geniş kullanımı olan parfümlerde, kolonyalarda, traş sonrası bakım ürünleri, sabunlar, güneş kremleri, cilt bakım ürünlerinde, şampuanlar, dudak ve göz temizleyicilerde, bir çok kokulu ürünlerde, diş macununda, farmasotikler, deterjanlar, endüstriyel yağlar, gıda ürünleri, kremler, cikletler, şekerli ürünler, fragrance kimyasalları şeklinde tarçın-turunçgiller ve karanfil gibi maddelerde bazen binalarda hava yoluna parfüm olarak verilen maddelerde bulunmaktadır.

Balsam Of Peru

Bileşenlerinin bir çoğu kokulandırıcı olarak parfümlerde, medikal kremlerde ve melhemlerde, bebe pudralarında ve kozmetik sektöründe kullanılır. Aynı zamanda güneş kremlerinde, bronzlaştırıcı losyonlarda ,böcek kovucularda, saç kondisyonerlerde ve şampuanlarda kullanılmaktadır.Tatlandırıcı olarak soft içeceklerde, kek ve pastalarda, dondurmalarda, şekerleme ve bonbonlarda, çikolata , sakız,şarap,likör ve aperatif içkilerde, turunçgil meyvaların kabuklarındaki bileşenlerde ve bazen de tütünde kullanılmaktadır. Bu ürünlerin yenmesi ağız içinde hassasiyet veya alevli dermatite yol açabilir. Hafif derecede bakteriyel aksiyona sahip olması sebebiyle, bazen öksürük şuruplarında, hemoroid fitillerinde, rektal melhemlerde, benzoin karışımlarında, ayak losyonlarında,yara spreylerinde, kirpik pomadlarında, dudak yaralarında, kalamin losyonunda, romatizmal veya ağrı gideren ilaçlarda bulunur.

Alerjenlerden Nasıl Korunmalıyız?

Yaptığımız testlerin sonucunda egzama tespit ettiğimiz hastalarımıza

• Alerji yapan kimyasallardan korunmalarını
• Alerjik ciltler için üretilmiş ürünlerden kullanmalarını
• Doğru nemlendiriciler ile deri bariyerini onarmalarını
• Doktorları tarafından verilen ilaçlarının eksiksiz kullanmalarını önermekteyiz.

Koronavirüsten korunurken deri sağlığınızı da ihmal etmeyin!

Uzm. Dr. Emine Sümeyye Ünal
Dernatoloji
Lokman Hekim Akay Hastanesi