Demir Eksikliği Nedir?

Demir Eksikliği Nedir?

Demir eksikliği, vücudun sağlıklı kan hücreleri üretebilmesi için yeterli demire sahip olmaması durumudur. Demir; enerji üretimi, bağışıklık fonksiyonları ve genel metabolik süreçler için hayati bir mineral olup, aynı zamanda hemoglobinin yapısına katılarak oksijenin dokulara taşınmasını sağlar.

Demir Eksikliği Neden Olur?

Demir eksikliği dengesiz beslenme, diyetlerde dikkat edilmemesi nedeniyle yetersiz demir alımı, hamilelik, büyüme çağındaki çocuklar, ergenlik dönemlerinde demir ihtiyacının artması, kronik veya yoğun kan kaybı, çölyak hastalığı, gastrit, mide asidinin az olması, bazı cerrahi işlemler sonucunda ortaya çıkan emilim bozukluklarından kaynaklanabilir.

Demir Eksikliği Belirtileri Nedir?

Vücutta hemoglobin üretimi için yeterli demir bulunmaması ya da demirin emilememesi; cilt renginde solgunluk, üşüme, yorgunluk, nefes darlığı ve göğüs ağrısı en belirgin şikayetlerdir.

• Baş dönmesi
• Baş ağrısı
• Bağışıklık sisteminin zayıflaması
• Ağız ve dilde yara oluşumu
• Kalp atış hızında değişim
• Saç dökülmesi
• Tırnakların şeklinde bozulma ve kırılma
• Sabahları yorgun kalkma
• Kulak çınlaması
• Depresyon ve sinirli olmada dahil olmak üzere ruh halinde değişiklikler diğer belirtileridir.

Çocuklarda Demir Eksikliği Nedenleri Nedir?

Bebek ve çocuklarda demir eksikliğinin en önemli nedeni anne sütü ve demir içeren gıdalardan yetersiz beslenmedir.

Ek gıdaya geçiş döneminden sonra yeterli demir alamayan bebekler, demir eksikliği açısından risk altındadır. Demir eksikliğini önlemek için 2 yaşına kadar anne sütüne devam edilmesi, ek gıdalarda demir açısından zengin besinlere yer verilmelidir. Gerektiğinde ise doktor önerisiyle demir takviyesi kullanılabilir.

Çocuklarda Demir Eksikliği Belirtileri Nedir?

• Soluk ten.
• Asabi (sinirli) veya huysuz olmak.
• Enerji eksikliği veya yorgunluk
• Hızlı kalp atışı
• Yaralı veya şişmiş dil
• Dalak büyümesi
• Toprak veya buz yeme isteği

Demir Eksikliği Nasıl Teşhis Edilir?

Demir eksikliği, genellikle yapılan kan tahliliyle ortaya çıkar.

Muayene: Uzman doktor tarafından hastanın şikâyetlerini dinlenir. Fizik muayene ile cilt, tırnaklar, saçlar ve kalp–akciğer bulguları incelenir.

Kan testleri:Klinik bulguların yanında demir eksikliği tanısını kesinleştirmek için aşağıdaki kan testleri yapılır.

• Tam kan sayımı
• Periferik kan yayması testi
• Hematokrit testi
• Hemoglobin testi
• Ferritin testi
• Retikülosit sayısı

Demir eksikliğine yol açabilecek unsurların araştırılması: 

1. Dışkıda gizli kan testi (mide-bağırsak kanamaları için)
2. Endoskopi veya kolonoskopi (gerekirse)
3. Kadınlarda jinekolojik değerlendirme (adet düzensizlikleri, aşırı kanamalar) yapılabilir.

Demir Eksikliği Nasıl Tedavi Edilir?

Demir eksikliği anemisinin tedavisi, hastalığın şiddetine ve altta yatan nedene bağlı olarak planlanır. Tedavi seçenekleri arasında beslenme düzeninin değiştirilmesi, demir takviyeleri, ilaç tedavileri ve bazı durumlarda cerrahi yöntemler yer alır.

Şiddetli demir eksikliği anemisi vakalarında ise hastanede yatarak tedavi gerekebilir. Bu durumda kan transfüzyonu, demir enjeksiyonları veya damardan demir desteği uygulanabilir.

Beslenme Değişiklikliği ve Takviye: 

Demir takviyeleri tablet halinde veya çocuklar için damla şeklindedir. Demir takviyelerini sadece doktorunuzun önerdiği şekilde almanız gerekir.

En iyi demir kaynakları özellikle sığır eti ve ciğer olmak üzere kırmız ettir. Tavuk, hindi, balık ve kabuklu deniz ürünleri de iyi birer demir kaynağıdır. Beslenme düzenine eklenebilecek demir bakımından zengin gıdalar ise şunlardır:

• Ispanak ve diğer koyu yeşil yapraklı sebzeler
• Yer fıstığı, fıstık ezmesi ve badem
• Yumurta
• Bezelye, mercimek, beyaz ve kırmızı fasulye
• Üzüm, kayısı ve şeftali gibi meyvelerin kurutulmuşları
• Erik suyu

C Vitamini: C vitamini vücutta demir emilimine yardımcı olur. Guava, tatlı kırmızıbiber, kivi, portakal ve portakal suyu, yeşilbiber ve greyfurt suyu,çilek, kavun, papaya, ananas ve mango C vitamini bakımından zengin meyvelerdir.  C vitamininden zengin sebzeler arasında sebze ve domates suları, Brüksel lahanası, kohlrabi (Akdeniz turpu), brokoli, tatlı patates ve kıvırcık lahana bulunur

Ağır Demir Eksikliği Anemisinde Tedaviler: 

Demir eksikliği anemisi ağır seyrediyorsa alyuvar (eritrosit) transfüzyonuna ihtiyaç duyulabilir. Kan nakli, tıbbi olarak sık kullanılan ve güvenli kabul edilen bir yöntemdir. Bu işlemde, uygun donörden alınan kan, toplardamar yoluyla hastaya verilir. Nakil öncesinde alıcı ve vericinin kan gruplarının uyumlu olduğundan mutlaka emin olunur.

Alyuvar transfüzyonu anemiyi kısa sürede düzeltir ve aynı zamanda vücudun tekrar kullanabileceği ek bir demir kaynağı sağlar. Ancak bu yöntem geçici bir çözümdür; aneminin kalıcı tedavisi için altta yatan sebebin doktor tarafından saptanması ve tedavi edilmesi gerekir.